Hukukumuzda malvarlığımızı bırakabildiğimiz kişiler iki gruba ayrılmıştır.
Bunlar, yasal mirasçılarımız ve iradi mirasçılarımızdır. Peki kimdir bunlar?
Kişiler sosyal hayatın bir zorunluluğu olarak yıllarca çalışır, hem kendi hem de gelecek nesillerinin rahatını düşünerek çeşitli yatırımlar yapmaya çalışır.
Modern sistemlerde kişilerin bu çabası korunmuş ve kendisi öldükten sonra var olan mal varlıklarını ve parayla ölçülebilen bazı değerlerini mirasçılarına bırakabilmesi düzenlenmiştir.
Miras Hukuku malvarlığımızı bırakabildiğimiz kişileri iki gruba ayırmıştır. Bunlar, yasal mirasçılarımız ve iradi mirasçılarımızdır. Peki kimdir bunlar?
Yasal mirasçılarımız kimlerdir?
Kanuni olarak belirlenmiş olan mirasçı larınız kan bağınız olan kişiler, varsa evlatlığınız veya sağ kalan eşiniz ve son olarak devlettir. Sayılanların hepsi yasal olarak mirasçı nız olmakla beraber hepsinin miras açısından farklı öncelik sıralamaları vardır.
Kan bağınız olan kişiler arasında mirasınızdan öncelikle faydalanacak olanlar sizin altsoyunuz yani çocuklarınız veya (çocuğunuzun sizden önce ölmüş olması durumunda) torunlarınız ve onların çocukları şeklinde devam eden kişilerdir. Alt soyunuz var olduğu sürece sizin malvarlığınızdan öncelikli olarak onlar faydalanacaktır. İkinci grup ise üst soyunuzu oluşturan anne babanızdır. Yani çocuğu olmayan birinin ölmesi durumunda mirası anne ve babasına eşit oranda kalmaktadır. Anne veya babadan birinin de hayatta olmaması durumu ise mirasın bir kısmının da kardeşlere intikalini beraberinde getirir.
Eşin durumu ise onun yanında var olan diğer mirasçıların kim olduğuna göre farklılık gösterir. Eğer ki ölen kişinin çocukları yani altsoyu var ve eşi onlarla beraber mirasçılık hakkını kazanmışsa bu durumda var olan mirasın dörtte biri eşin, geri kalanı ise alt soyun olacaktır. Ancak ölen kişinin çocukları yok eş, kayınpeder ve kayınvalidesiyle beraber mirasçı olmuşsa bu durumda mirasın yarısı eşin olacaktır.
Evlatlığın durumu ölenin kan bağının bulunduğu diğer çocuklarından hiçbir farklılık oluşturmaz. Evlatlık da aynen ölenin kendi çocuğuymuş gibi miras paylaşımı na dahil olur.
Ölenin hayatta kalan hiç kimsesinin olmaması halinde ise devletin mirasçılığı gündeme gelir.
Ancak pek tabiî ki kişiler bütün miraslarını bu kanunun belirledikleri kişilere bırakmak zorunda değildirler.
Bunun dışında bir kişiye miras bırakmak istedikleri halde kanunun belirlediği sınırlar içerisinde bu özgürlükleri mevcuttur.
Miras bırakanın özgürlüğünde olan bu alandaki kişiler ise onun iradi mirasçılarını oluşturur.
Kişinin evli olmadığı ancak beraber yaşadığı hayat arkadaşı mirasçısı olabilir mi?
Bu durumda yasal mirasçılık söz konusu olmaz. Kanunun öncelikli koruduğu miras hakkı fiili değil hukuki duruma yöneliktir.
Dolayısıyla bu durumda kişinin mirasçı olmasının yolu onun bir vasiyetname ile iradi mirasçı olarak atanmasıdır.
Ancak belirtmek gerekir ki kişinin hukuken nikahlı eşinin kanun tarafından korunan ve miras bırakan kişinin bile aksini kararlaştıramadığı bir saklı pay oranı olduğu halde iradi mirasçılıkta bu durum söz konusu değildir, kişinin sizi mirasçı olarak atamaması halinde başvurabileceğiniz hukuki bir yöntem kalmayabilir.
Evlilik dışı çocuk mirastan pay alabilir mi?
Evlilik dışı doğmuş olan çocuğun mirastan pay alabilmesinin iki yolu vardır. Birincisi çocuğun baba tarafından tanınmasıdır.
Babanın sağlığında veya öldükten sonra bu yolda açılacak bir dava sonucu (Tanıma ve Tenfiz Davası) çocuğun tanınması durumunda evlilik dışında doğan çocuk da aynı evlilik içinde doğmuş bir çocuk gibi mirastan pay sahibi olacaktır.
Eğer çocuk tanınmayacak ise onun mirastan pay sahibi olmasının tek yolu babanın onu iradi mirasçı olarak atamasıdır.
Dolayısıyla resmi mirasçılarının kanun tarafından belirlenen payına (saklı pay) dokunmadan o çocuğu da mirasından hak sahibi yapabilir.
Evlat edinen kişi evlatlığına mirasçı olabilir mi?
Hayır. Kanun bu durumu yasaklamıştır. Evlatlık, aynı gerçek çocuk gibi evlat edinene mirasçı olabildiği halde evlat edinen kişi, evlatlığının ondan önce ölmesi halinde ona mirasçı olamaz.
Bu uygulama Türk Hukuku için geçerlidir. Alman Hukuku bazı koşullarda mirasçılığı kabul edebiliyor.
Evlatlığın, kan bağı bulunan öz ailesine karşı mirasçı olma durumu nedir?
Evlat edinilen kişi, onu evlat edinen hukuken anne ve babası olan kişilere mirasçı olabileceği gibi kan bağının bulunduğu biyolojik ailesine de mirasçı olabilir.
